|
Kurgusal
Mekan
H.
Avni OZTOPCU, H62
Karsitlik Açilim
"Kendisini çevreleyen
realite ile hiçbir zaman sukunet bulmayan; varligin
simdi - burada - böyle sinirlarini, 'çevresinin'
hatta kendi realitesinin sinirlarini yikip acmak için
istek dolu"(17) insanin kurdugu mekan, onun sözcül
olmayabilen ifade dünyasidir; yaratilacak bu mekanin
da, objeye gereksinimi vardir. Objeye bagimli mekanda, mekan
fikrini veren, objelerin görünürlügü,
duyulurlugudur. Bu, kurulan mekanin tasidiklarinin birbirine
olan farkliligi, yabanciligi ya da sikça tekrar edecegim,
karsitligidir.
Karsitlik, yer ya da zaman içinde
yan yana bulunan duyumsal uyartilarda nicel ya da nitel bir
karsi olma etkisi biçiminde tanimlanir. Karsitlik,
birbirinin varligini belirler, biri sirf öteki var oldugu
için vardir.
Görme alaninin degisik bölgelerinde
göze gelen isikta nicel ya da nitel herhangi bir ayrim
yoksa ve bu durum zaman içinde degismiyor ise, görsel
algilamadan söz edilemez. Iki kutup arasindaki derecelenmeler
görünürlügü belirlerken tepkilerimiz, karsitligin
farkli nitelikleri ve temas konusundaki tecrübemize, aliskanlik
derecemize baglidir. Karsitliklar zayiflatildiginda cansiz,
sisli havanin belirginsizligiyle yumusak duygular uyandirir
ya da iki kutup arasindaki tam devinim, uç sinirlar
arassnda kaynagin tüm duraklariyla bir uzaklik düsüncesi
olusturulur. Bu uç noktalara yaklasan karsitliklar
bizde açiklik, kesinlik, saglamlik, nesnellik, tetiklik
gibi etkiler gösterir.
Mekanda tasinanlarin görünürlügü
ve bu görünürlüklerin derecelenmesi,
açilimi sanatçinin ifadesidir. Ben, karsitliklarini
azaltmis hafif sisli ve yumusak duygular uyandiran uyku hali
görünürlükleri degil, karsitligin uç
noktalarina yaklasarak iki kutup arasindaki devinim ve karsi
devinimle resimlerimi kurmak istiyorum. Kendi tamamlayicisiyla
karsi devinime geçerek dinginlige ulasirken aktiflik,
özel ile genel ve çoklugun karsisinda yer alan
azlik üzerinde toplanir, etkin dinamizm olarak çalisir.
Belirlilik Belirsizlik
Karsitligin uç noktalara açilimi ile açiklik, kesinlik,
saglamlik aramam beni çizgisel bir yapiya yaklastirmistir.
Biçim ugrasisi çizgisel yapiyi beslemistir.
Biçimi görme yöntemim beliligin görevine girmistir.
Bu, mutlaka her biçimin basli basina belli olmasi
gerektigi demek degildir; sadece her biçimde kendini
belirtmek için güçlü bir egilim vardir. Elemanlari
tam bir aciklik ve kesinlikle görülebilir hale getirme ugrasisina
girisilmistir. Vurgu, nesnenin sinirlari üzerindedir.
Çizgisel görüs,
nesneleri birbirinden ayirir. Amaç, tek tek nesneleri
kalimli, elle tutulur gerçeklikler olarak kavramaktir.
Her biçim, kendisi için en tipik olan yolda görünmeye zorlanmistir. Tek (kendi basina olan)
motifler anlamli karsitliklar halinde gelistirilmistir.
Resimlerimde her parça
tüme siki sikiya bagli olmakla birlikte, daima bir çesit bagimsizliga sahipolmaya
çalisirlar. Bu, basi bozluk degildir; tekler tüme
tabi olmustur, ama kendi basina var olmaktan çikmamistir. Bu, izleyiciyi ekleye ekleye görmeye,
bir parçadan ötekine geçe geçe
bakmaya zorlar; bagimisz kisimlarin bilesimiyle birlik ugrasisidir.
Belirliligi çok kolay anlasilir bulan izleyici daha
çaprasik problemlerin çözümünü arar,
bundan da zevk duyar. Resimlerimde belirlilik, biçimlerin
görünürlügünde kalmistir. Tüm
olarak izlendiginde anlamda bir belirsizlik vardir. Burda
söz konusu olan, sadece eninde sonunda gene de çözümlenebilecek
bir bilmecenin daha da zorlastirilmasi degildir; tersine
burada daima belirsiz bir tarafin kalmasi ugrasisidir. Bu
belirsizlik görevi tek tek biçimlerin görünürlügüne
degil, bilesimin tümdeki anlamina verilmistir.
Bilesimin tümünde anlamin
baglanti kurdugu sey yoktur, var olmasi da gerekmez. Biçimlerdeki
bellilik, karsitlarin açilimiyla elde edilir. Biçimler
salt düsünsellikte olabildigi gibi bütünsellikten
yoksun doga da bölük pörçük girer.
Dogadan soyutlanmis elemanlar artik düsünsel soyut
varlik olma yolundadir. Her iki halin de bir arada bulunabildigi bilesimlerin
tümde baglanti kurdugu sey düsüncededir.
Istanbul, 1986
H. Avni Oztopcu web site:
http://mimoza.marmara.edu.tr/~avni/gunluk/
|
